Inleiding
Artikel 22 van de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) stelt eisen voor situaties waarin geautomatiseerde besluitvorming plaatsvindt. Het artikel bepaalt in het eerste lid dat mensen het recht hebben om niet onderworpen te worden aan een besluit dat puur op automatische verwerking (inclusief profilering) gebaseerd is en dat rechtsgevolgen heeft of hen in aanzienlijke mate beïnvloedt. Dit zorgt ervoor dat zulke besluiten aan strenge criteria moeten voldoen om de rechten en vrijheden van individuen te beschermen. Organisaties die werken met geautomatiseerde besluitvorming dienen de uitzonderingen van het tweede lid die hieronder zijn opgesomd goed te checken.
In het kader van de uitvoering van de overeenkomst
De eerste uitzondering (artikel 22 tweede lid onder a AVG) gaat over situaties waarin geautomatiseerde besluitvorming nodig is voor het sluiten of uitvoeren van een overeenkomst tussen de persoon en de verwerkingsverantwoordelijke. Dit betekent dat als automatische besluitvorming essentieel is voor de levering van een dienst of product, het is toegestaan. Maar zelfs dan moeten er passende waarborgen zijn om de rechten, vrijheden en legitieme belangen van de betrokkenen te beschermen. Een voorbeeld hiervan is het aangaan van een kredietovereenkomst zoals de aanvraag van een creditcard. Het is noodzakelijk voor die overeenkomst de kredietwaardigheid van de betrokken persoon te checken.
Wettelijke of Unierechtelijke verplichting
De tweede uitzondering (artikel 22 tweede lid onder b AVG) is wanneer geautomatiseerde besluitvorming is toegestaan door wetgeving van de EU of de lidstaat waaraan de verwerkingsverantwoordelijke onderworpen is. Die wetten moeten passende maatregelen bevatten om de rechten en vrijheden van de betrokkenen te waarborgen. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn bij belastingwetten of sociale zekerheidswetten die automatische verwerking van gegevens vereisen voor efficiëntie en nauwkeurigheid. Een voorbeeld hiervan zijn boetes onder de Wet Mulder, via een flitspaal. Deze boetes worden automatisch gegenereerd en hebben rechtsgevolgen voor de betrokkene.
Uitdrukkelijke toestemming van de betrokkene
De derde uitzondering (artikel 22 tweede lid onder c AVG) betreft situaties waarin iemand expliciet toestemming heeft gegeven voor geautomatiseerde besluitvorming. Dit betekent dat individuen duidelijk instemmen met het gebruik van hun gegevens voor automatische verwerking. Die toestemming moet vrij, specifiek, geïnformeerd en ondubbelzinnig zijn. Daarnaast moet de verwerkingsverantwoordelijke ervoor zorgen dat betrokkenen hun toestemming op elk moment kunnen intrekken, zonder nadelige gevolgen. Een voorbeeld hiervan kan behavioural advertising zijn, dan kan de geautomatiseerde besluitvorming welke advertentie wordt weergegeven een persoon soms in aanzienlijke mate treffen. Zoals indien een gokverslaafde op Nu.nl advertenties over online casino’s ziet.
Conclusie
Geautomatiseerde besluitvorming onder artikel 22 van de AVG biedt een kader om mensen te beschermen tegen potentieel schadelijke gevolgen van beslissingen die puur op automatische verwerking gebaseerd zijn. De drie uitzonderingen in het tweede lid van artikel 22 leggen voorwaarden vast waaronder zulke besluitvorming mogelijk is, met de nodige waarborgen. Het is essentieel dat organisaties en verwerkingsverantwoordelijken deze bepalingen goed naleven om de rechten, vrijheden en legitieme belangen van de betrokkenen te beschermen. Daarnaast is de samenleving gebaad bij een vertrouwen in geautomatiseerde systemen. In het verleden is dit niet altijd zo geweest (zie onder meer de Toeslagaffaire).
Slot
Bent u op zoek naar een advocaat of jurist die gespecialiseerd is op het gebied van privacywetgeving? Neem dan vrijblijvend contact met ons op: